Hvert er hlutverk miltans?
Miltað er líffæri sem gegnir margvíslegum hlutverkum.
Ef við lendum í slysi getur miltað séð til þess að blóðmissirinn verði minni en ella. Miltað geymir nefnilega blóð og getur losað það frá sér, ef þörf krefur.
Miltað í fullfrískum einstaklingi getur varðveitt allt að 240 ml af blóði.
Miltað gegnir að sama skapi hlutverki mikilvægrar síu í blóðrásinni. Þar sér það um að hreinsa úrgangsefni og bakteríur úr blóðinu og brýtur jafnframt niður gamlar eða skaddaðar blóðfrumur. Á meðan þetta gerist endurnýtir miltað jafnframt nothæf næringarefni á borð við járn, sem unnt er að nota í öðrum tilgangi í líkamanum.
Miltað sér enn fremur til þess að blóðið sem streymir um líkamann sé hreint og starfi sem skyldi.
Hvar er miltað?
Miltað er að finna vinstra megin við magann, beint undir þindarvöðvanum. Stærðin er allbreytileg en að öllu jöfnu vegur miltað 150-200 grömm og er á stærð við krepptan hnefa.
Miltað er staðsett vinstra megin við magann og getur fyrir vikið verið viðkvæmt ef við verðum fyrir höggum á kviðinn.
Hvað er miltisstækkun?
Ýmsir sjúkdómar geta leitt af sér stækkað milta. Dæmi um slíkan sjúkdóm er einkirningasótt.
Sjúkdómurinn veldur stækkuðu milta, sem á sér stað þegar heilbrigðar blóðfrumur síast ásamt sködduðum blóðfrumum. Þetta gerir það að verkum að heilbrigðar blóðfrumur safnast fyrir í miltanu og sjúkdómurinn vindur upp á sig. Því fleiri heilbrigðar blóðfrumur sem safnast fyrir, þeim mun stærra verður miltað, sem svo tekur við fleiri heilbrigðum blóðfrumum, sem veldur enn meiri stækkun miltans.
Stækkað milta kann að vera hættulegt ástand. Stækkað milta felur í sér mikið magn blóðs og ef gat kemur á líffærið, t.d. ef einstaklingurinn verður fyrir höggi í íþróttum, kann að verða svo mikill blóðmissir að hætta skapist.
Hægt er að meðhöndla stækkað milta á tvo vegu: Annars vegar með því að lækna undirliggjandi sjúkdóminn eða að fjarlægja allt miltað.
Við getum vel lifað án milta
Þunnt hylkið utan um miltað, svo og mjúk, stökk áferð þess, gerir það að verkum að miltað er viðkvæmt fyrir höggum á kviðinn. Til allrar hamingju er unnt að lifa án milta, en skaddað milta þarf nauðsynlega að fjarlægja.
Þó svo að miltað gegni mikilvægu hlutverki fyrir ónæmiskerfið, geta lifrin, sem og aðrir hlutar af vessakerfi líkamans, hæglega sinnt hlutverki þess.
Án miltans erum við reyndar viðkvæmari fyrir sýkingum af völdum sumra baktería, sem leitt getur til lífshættulegra sjúkdóma. Þetta á m.a. við um lungnabólgubakteríur og heilahimnubólgubakteríur.
Ástæðan er sú að aðrir hlutar vessakerfisins ráða ekki algerlega við þá starfsemi miltans að sía og vinna bug á tilteknum bakteríum í blóðinu.
Fyrir vikið er öllum þeim sem lifa án milta ráðlagt að láta bólusetja sig reglulega gegn þeim sjúkdómum sem miltað að jafnaði vinnur bug á.
