Search

Hver uppgötvaði gatið í ósonlaginu? 

Árið 1985 gerðu breskir vísindamenn skelfilega uppgötvun: Gat í ósonlaginu. Þessi uppgötvun varð til þess að lönd heims tóku höndum saman á skömmum tíma og gripu til aðgerða.

BIRT: 28/06/2022

LESTÍMI:

< 1 mínúta

Þann 16. maí árið 1985 birti vísindatímaritið Nature grein sem skelfdi lesendur: Þrír vísindamenn við British Antarctic Survey – bresku rannsóknarstofnunina á suðurskautinu –  opinberuðu að þeir hefðu uppgötvað að magn gastegundarinnar óson yfir Suðurskautslandinu væri ógnvænlega lítið. 

 

Þessi uppgötvun – þekkt sem gatið á ósonlaginu – var í fjölmiðlum kynnt sem augljós sönnun þess að mannkyn væri að eyðileggja lofthjúp jarðar. Ósonlagið er hluti af lofthjúpnum í 15-20 km hæð og inniheldur mikið magn af ósóni sem ver jörðina gegn hættulegum útfjólubláum geislum sólar. 

 

Franskir eðlisfræðingar uppgötvuðu ósonlagið árið 1913. Þá greindu þeir að það magn geislunar sem sólin gefur frá sér, samsvaraði ekki því magni sem mátti mæla á jörðu. Frekari rannsóknir sýndu að ósonlagið í lofthjúpnum varði lífverur jarðar fyrir útfjólubláum geislum sólar.

Gatið í ósonlaginu yfir Suðurskautslandinu uppgötvaðist fyrst af þremur breskum vísindamönnum árið 1985.

Loka átti gatinu í ósonlaginu

Eftir að breskir vísindamenn sýndu fram á gatið í ósonlaginu undirrituðu fyrst 46 og síðar 197 þjóðir samning hjá SÞ um að hætta að nota þær vörur sem skaða ósonlagið. 

 

Samkvæmt sérfræðingum hefur samkomulagið falið í sér að ósonlagið er nú smám saman að ná sér aftur á strik. Sérfræðingar telja þó að þær gastegundir sem skemma ósonlagið, eins og t.d. gastegundir í ísskápum og úðabrúsum, munu ekki hverfa að fullu úr lofthjúpnum fyrr en upp úr 2060. 

BIRT: 28/06/2022

HÖFUNDUR: Emrah Sütcü

HÖFUNDARÉTTUR MYNDA: © NASA

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is