Lifandi Saga

Hvernig hélt fólk á sér hita í gamla daga? 

Hitapönnur, húsdýr og þróaður gólfhiti. Í gegnum söguna hefur manneskjan neyðst til að finna upp ýmsar leiðir til að halda á sér hita á köldum vetrarmánuðum.

BIRT: 17/09/2023

Á tímum án náttúrugass, rafmagns og miðstöðvar þurftu forfeður okkar að vera bæði úrræðagóðir og skapandi til að halda á sér hita á köldum vetrardögum.

 

Fyrst og fremst reyndi fólkið að innrétta heimili sín þannig að þörf fyrir hita yrði sem minnst. Það fól í sér að húsin voru oft lítil og með þykkum veggjum, það var lágt til lofts í þeim og aðeins fáeinir gluggar með þykkum gardínum. Þannig var hægt að einangra húsið sem best frá utanaðsteðjandi kulda.

 

Um nætur sveipuðu íbúar hússins sig mörgum lögum af teppum og toguðu nátthúfuna niður fyrir eyrun. Væri þeim engu að síður ennþá kalt gátu þeir haldið rúminu og fótum heitum með hitapönnum – málmíláti með löngu skafti sem var fyllt með ösku eða glóandi kolum og strokið yfir dýnuna undir sænginni.

MYNDBAND: 10 leiðir til að halda hita á 19. öld

Ríkir Rómverjar voru með gólfhita í heimilum sínum

Á víkingatímanum bjuggu íbúarnir í norrænum löndum í húsum með húsdýrum sínum á köldum vetrum. Dýrin áttu sér fastan stað í langhúsum víkinganna og líkamshiti þeirra átti drjúgan þátt í að hita upp húsin þannig að þægilegra væri að dvelja í þeim.

 

Í Rómarríki hituðu flestir Rómverjar hús sín með litlum ofnum úr ýmist málmi eða leir. Í þeim var kveikt í kolum eða eldiviði en oft voru ofnarnir svo lélegir að þeir ultu um koll og ekki var óvanalegt að í borg eins og Róm væru allt að 100 eldsvoðar á hverjum degi.

 

En yfirstéttin þurfti ekki að kljást við þetta vandamál. Húsakynni þeirra voru búin svokölluðum hypokaustum, eins konar miðstöð sem samanstóð af holrými og rörum undir gólfinu sem leiddi varma frá stóru eldstæði í gólfin og veggina í húsakynnum þeirra.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: EMRAH SÜTCÜ

Sothebys

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Náttúran

Risasveppur er stærri en 100 fótboltavellir

Maðurinn

Augnlitur – hvað ræður augnlit barna?

Náttúran

Hvernig komu skordýr fram á Jörðu?

Náttúran

Kona fann stein í læk, sem reyndist vera 120 milljón króna virði

Heilsa

Viðamikil rannsókn: Tvennt getur tvöfaldað líkurnar á að lifa af krabbamein

Maðurinn

Er hægt að þreytast af fersku lofti?

Maðurinn

Læknar færa til mörkin milli lífs og dauða

Tækni

Óvinsæl flugsæti eru öruggust

Lifandi Saga

Hver var æpandi múmían?

Maðurinn

Nýleg uppgötvun: Vinsælar fæðutegundir geta hraðað öldrun

Náttúran

Gætu hafa haft rangt fyrir sér: Leyndarmál einnar hættulegustu köngulóar heims

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is