Search

Hvernig myndast skarð í vör?

Af hverju fæðast sum börn með klofinn góm og vör sem ekki hefur náð að gróa saman?

BIRT: 29/01/2023

LESTÍMI:

2 mínútur

Gómskarð og skarð í vör er samheiti yfir nokkra meðfædda galla í efri vör og/eða gómi sem verða til í 6. til 9. viku meðgöngu.

 

Snemma á fósturstigi myndast andlitið sem tveir aðskildir helmingar, hvor með sitt auga og eyra og hvor sinn helming munnsins. Kringum 7. viku meðgöngunnar taka þessir tveir helmingar að vaxa saman í gómi, vörum og nefi.

 

Eftir um tíu vikur eru helmingarnir tveir alveg grónir saman í flestum tilvikum en sé svo ekki getur barnið fæðst með skarð. 

Gallinn er mismunandi

Það fer eftir gerðinni hversu umfangsmikill fæðingargallinn er.

Aðeins gat í gómnum

Klofinn gómur getur verið allt frá því að ná aðeins til úfsins til þess að mynda hol í mjúka hluta gómsins.

Getur verið í vörinni

Í efri vörinni getur gallinn verið allt frá litlu haki í vörinni upp í það að vörin sé klofin upp í gegn. Gómurinn getur líka verið misklofinn.

Getur náð frá gómi út í vör

Aðskilnaður getur náð alla leið frá mjúka hluta efri góms, í gegnum tanngóminn og upp vörina. Því umfangsmeiri sem gallinn er því skakkara verður nefið.

Þessi fæðingargalli sést á nálægt 0,2% fæddra barna en er mjög mismikill. Vísindin þekkja ekki ástæðuna nákvæmlega en stökkbreytingar í 12 genum hafa reynst auka áhættuna. 

 

Að líkindum á hver þessara stökkbreytinga sök á einhverjum hluta gallans og þótt þú hafir fæðst með slíkan klofning er þess vegna sáralítil hætta á að hann berist áfram.

 

Reykingar á meðgöngu auka áhættuna um nálægt 50% en það stafar af því að blóðflæði til fóstursins verður minna. 

 

Það fer svo mikið eftir því hvar og hversu mikill klofningurinn er, hvort nýfædda barnið á erfitt með að sjúga og oft er þessum börnum líka hættara við eyrnabólgum og heyrnin getur líka verið lakari.

 

Síðar getur barninu orðið erfiðara að tala. Skarð í vör má laga með skurðaðgerð við 3-4 ára aldur en skarð í gómi er grætt þegar barnið er um eins árs gamalt. Á skólaaldri getur aðgerð í koki lagað málerfiðleika en fegrunaraðgerðir vör, nefi og kjálka eru ekki gerðar fyrr en eftir kynþroskaaldur.

BIRT: 29/01/2023

HÖFUNDUR: GORM PALMGREN

HÖFUNDARÉTTUR MYNDA: © Henning Dalhoff. © PeopleImages/GettyImages

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is