1. Hefur mislingum verið útrýmt?
Upplýsingar frá árinu 2017 frá Alþjóðaheilbrigðisstofnuninni herma að alls 33 af 53 Evrópulöndum séu laus við mislinga.
Tekist hefur að „uppræta“ sjúkdóminn á Íslandi, Danmörku, Finnlandi, Noregi, Svíþjóð og Hollandi en með því er átt við að mislingafaraldrar hafi ekki geisað í þessum löndum síðastliðin þrjú ár.
Engu að síður birtast öðru hverju sjúklingar á sjúkrahúsum landanna með rauða díla um allan líkama en sem dæmi má geta þess að fullorðnir sem ekki hafa verið bólusettir sem börn geta hæglega smitast af sjúkdómnum á ferðalögum erlendis og borið hann með sér heim.
Á síðustu árum hafa blossað upp mislingar í Evrópulöndum á borð við Rúmeníu, Þýskaland og Pólland og örfáir smituðust af mislingum hér á landi árið 2019.
Frakkland, Ítalíu, Úkraínu og Serbíu er reyndar ekki að finna á lista yfir lönd sem tekist hefur að uppræta sjúkdóminn í, sökum þess að þar hefur ekki tekist að koma í veg fyrir faraldra í þrjú ár í röð.
Hvað eru mislingar?
Mislingaveiran veldur háum hita, hósta og ógrynni rauðra díla um allan líkamann og getur sjúkdómurinn þróast yfir í lungnabólgu, niðurgang og lífshættulega heilabólgu.
Mislingar stafa af svonefndri morbilli-veiru. Hún dreifir sér með hor eða örsmáum dropum sem hanga í loftinu þegar smitaður einstaklingur hóstar. Sjúkdómurinn er fyrir vikið einkar smitandi.
Mislingaveiran getur hangið í loftinu í allt að tvær klukkustundir eftir að smitaður einstaklingur hefur hóstað eða hnerrað í tilteknu rými.
Fyrir nokkrum árum sýndu bandarískir vísindamenn fram á að mislingar eru ekki einungis lífshættulegur sjúkdómur í sjálfu sér. Hann skaddar að sama skapi ónæmiskerfið í allt að þrjú ár eftir sýkingu.
Þetta má einnig orða á þann veg að þeir sem veikjast af mislingum og ná sér af sjálfum sjúkdómnum eiga samt sem áður á hættu að deyja af völdum annarra sýkinga fyrstu árin á eftir.
3. Hvernig er unnt að lækna mislinga?
Þau lönd sem tekist hefur að útrýma mislingum geta þakkað bólusetningum árangurinn.
Bóluefni gegn mislingum felur í sér veiklaðar veiruagnir sem láta ónæmiskerfið mynda mótefni og minnisfrumur.
Mótefnin ráðast til atlögu við veiruna á meðan minnisfrumurnar muna eftir þeim næst.
Ef nægilega margir láta bólusetja sig og börn sín myndast það sem kallað er hjarðónæmi sem gerir það að verkum að mislingum er nánast útrýmt í tilteknu þjóðfélagi.
Þetta veitir einnig vörn þeim sem eru of veikir eða veiklaðir til að þiggja bólusetningu.
Fyrir vikið getur andstaða gegn mislingabólusetningu haft það í för með sér að hjarðónæmið verður að engu og lífshættulegt smit komið upp aftur í löndum sem mislingum hafði verið útrýmt í.
Mislingar á undanhaldi
Til allrar hamingju er þróunin jákvæð.
Bólusetningar ollu því að andlátum af völdum mislinga fækkaði um 79% á árunum frá 2000 til 2015. Þetta þýddi að 20,3 milljón mannslífum var bjargað.
Árið 2016 voru um það bil 85% barna um gjörvallan heim bólusett gegn mislingum áður en þau náðu eins árs aldri. Árið 2000 nam hlutfallið aðeins 73%.
Þetta sýna tölur frá Alþjóðaheilbrigðisstofnuninni (WHO.)
