Á Óskarsverðlaunahátíðinni í ár gantaðist Chris Rock með hárlaust höfuð leikkonunnar Jada Smith.
Andartaki síðar rigsaði eiginmaður hennar, Will Smith, upp á sviðið og sló grínistann utan undir. Skallinn á Jada Smith á nefnilega rætur að rekja til sjálfsofnæmis sem kallast alopecia – öðru nafni blettaskalli.
Nýlegar rannsóknir hafa leitt í ljós að hefðbundið gigtarlyf getur haldið sjúkdóminum í skefjum.
Gigtarlyf vinnur bug á sjúkdóminum
Venjuleg liðagigt, þ.e. reumatoid artritis, er sjálfsofnæmissjúkdómur, líkt og blettaskalli sem einkennist af því að ónæmiskerfið ræðst til atlögu við líkama okkar.
Hægt er að ráða bót á báðum sjúkdómum með sama lyfinu. Þetta sýna nýlegar tilraunir með bandaríska alopecia-sjúklinga sem unnar voru af vísindamönnum við háskólann í Yale.
Hvað er blettaskalli?
Blettaskalli, öðru nafni alopecia areata, stafar af sjálfsofnæmi.
Ónæmiskerfið bregst við hættumerki og ræðst af misgá á heilbrigðan líkama. Þegar um blettaskalla er að ræða ræðst ónæmiskerfið til atlögu við hársekkina og fyrir vikið dettur hárið af höfðinu á stórum svæðum.
Hárlos kvenna getur einkum og sér í lagi haft slæleg áhrif á sjálfsmyndina, skaðað geðheilsuna og haft neikvæð áhrif á lífsgæðin, ef marka má rannsóknir.
Vísindamenn vita enn ekki fyrir víst hvers vegna ónæmiskerfið bregst svo ranglega við í tilviki blettaskalla en ýmsar tilgátur eru uppi. Sumar rannsóknir gefa til kynna að ástæðan kunni að vera skortur á D-vítamíni, aðrar benda á of mikið hormónamagn og enn aðrar gefa til kynna að um sé að ræða sambland af streitu, heymæði, sykursýki eða astma.
Hjá flestum alopecia-sjúklingum gerir hárlos fyrst vart við sig í kringum þrítugt og sennilegt þykir að sjúkdómurinn sé arfgengur.
Alopecia er einnig þekkt í alvarlegri myndum:
• Alopecia totalis, allt hár á höfðinu dettur af og
• Alopecia universalis, öll hár líkamans detta af
Vísindamenn hafa útbúið kvarða fyrir hárlos þar sem gildið 0 táknar ekkert hárlos og gildið 100 gefur til kynna alveg sköllótt höfuð.
Í tilraun þessari var 1.200 manns með mikið hárlos skipt í þrjá hópa. Fyrsta hópnum var gefin lyfleysa, annar hópur fékk 2 millígrömm af gigtarlyfinu baricitinib á dag en þriðji hópurinn 4 mg af sama lyfi.
Að 36 vikum liðnum hafði þriðji hver sjúklingur sem fékk stærri lyfjaskammtinn endurheimt stóran hluta af hárinu sem þeir áður höfðu glatað. Þeir voru nú með gildið 20 á kvarðanum og höfðu sem sé endurheimt minnst þriðjung af hárinu sem áður hafði dottið af þeim.
Lyf hefta árásir ónæmiskerfisins
Gigtarlyfið vinnur bug á alopecia, svo og liðagigt, sökum þess að það hægir á ónæmiskerfinu.
Ónæmiskerfið sendir taugaboð út í frumurnar í gegnum net sem samanstendur af svonefndum Janus-kinase-ensímum og viðtökum inni í frumunum.
LESTU EINNIG
Lyfið baricitinib hindrar ensímin og með því móti dregur lyfið úr árásum ónæmiskerfisins á hársekkina. Lyfið læknar með öðrum orðum ekki sjálfsónæmið, heldur hægir á því þannig að hársekkirnir verða færir um að láta ný hár vaxa.
Í tilrauninni fengu margir sjúklinganna aukaverkanir jafnframt því sem hárvöxtur þeirra jókst. Sumir fengu graftarbólur, öndunarerfiðleika, höfuðverk, of hátt kólesteról eða blöðrubólgu.
Gerðar verða frekari tilraunir með lyfið áður en það verður sett á almennan markað sem lyf gegn skalla. Þessi nýja tilraun er nú á þriðja þrepi en um er að ræða síðasta þrepið áður en heilbrigðisyfirvöld gefa grænt ljós á að lyfið verði sett á markað.
