Breskir vísindamenn hafa uppgötvað nýtt og óvænt samband á milli loftmengunar og lungnakrabbameins sem gæti hugsanlega breytt skilningi okkar á þróun krabbameins.
Í stórri rannsókn hafa vísindamenn frá The Francis Crick stofnuninni í Englandi skoðað gögn frá yfir 400.000 manns og meðal annars komist að því hvernig loftmengun getur valdið lungnakrabbameini hjá þeim sem ekki reykja, tilkynnir háskólinn á vefsíðu sinni.
Um 300.000 reyklausir einstaklingar um allan heim deyja árlega úr lungnakrabbameini og mun breska rannsóknin stuðla að þróun lyfja gegn lungnakrabbameini fyrir þetta fólk.
Breyting á skilningi á krabbameini
Þrátt fyrir að reykingar séu helsta orsök lungnakrabbameins hefur breska rannsóknin leitt í ljós að loftmengun er orsök tíunda hvers tilfellis lungnakrabbameins.
Þetta er vegna mikillar útsetningar loftmengunaragna sem eru minni en 2,5 míkrómetrar sem samsvarar 0,0025 millimetrum sem er í daglegu tali kallað PM2.5.
En ólíkt fyrri skilningi á lungnakrabbameini sem sjúkdómi þar sem krabbameinsfrumur taka yfir heilbrigðar frumur, hafa bresku vísindamennirnir fundið allt önnur tengsl í þróun lungnakrabbameins.
Samkvæmt niðurstöðum þeirra er krabbamein nú þegar til í líkamanum en krabbameinsfrumurnar eru bara í dvala, þar sem útsetning fyrir PM2.5 er sjúkdómsvaldandi þátturinn.
„Frumur með krabbameinsvaldandi stökkbreytingum safnast upp náttúrulega þegar við eldumst en þær eru venjulega óvirkar. Við höfum sýnt fram á að loftmengun vekur þessar frumur í lungum og veldur því að þær vaxa og hugsanlega mynda æxli,“ segir stjórnandi rannsóknarinnar, prófessor Charles Swanton, við heimasíðu háskólans.
Efnaviðvörunarkerfi vekur frumurnar
Tilraunir á músum með frumur sem bera krabbamein hafa sýnt að mýs sem verða einnig fyrir loftmengun eru líklegri til að fá lungnakrabbamein vegna efnaviðvörunarefnisins interleukin.
Í tilraunum vísindamannanna lokuðu þeir einnig á interleukin sem venjulega veldur bólgum og eru viðbrögð við PM2.5 mengun. Með því að hindra interleukin-framleiðslu hægðu þeir einnig á því að mýsnar mynduðu krabbamein.
Rannsakendur telja því að rannsókn þeirra geti nýst í margs konar krabbameinsmeðferðir, sérstaklega á fyrstu stigum.
„Ef við getum komið í veg fyrir að frumurnar vaxi vegna loftmengunar getum við dregið úr hættu á lungnakrabbameini,“ segir prófessor Charles Swanton.
Bandarísk krabbameinsbylting
Breska rannsóknin á þróun loftmengunar á lungnakrabbameini er langt frá því að vera eina krabbameinsrannsóknin sem vakið hefur von vísindamanna í seinni tíð.
Bandaríska lyfjafyrirtækið Grail hefur, með háþróuðum blóðprufum í rúmlega 6.000 manna tilraunahópi, fundið 71 prósent fleiri krabbameinstegundir en við höfum venjulega möguleika á að láta prófa og skanna fyrir.
Það þýðir fleiri krabbameinstegundir sem varla hefðu fundist án blóðprufunnar og gefur prófið líka vonir um að hægt sé að rannsaka fólk með grun um krabbamein fyrr en í dag – og við getum þannig komið í veg fyrir sjúkdóminn og dregið úr áhrifunum.
Tæknin með blóðprufu er enn á byrjunarstigi og er í prófun, meðal annars hjá bresku heilbrigðisþjónustunni þar sem miklar prófanir með 165.000 þátttakendum fara fram árið 2024.
