Sólgos lýsir upp allt sólkerfið

Sólin sendir stöðugt frá sér hraðfleygar rafhlaðnar agnir sem mynda mikla ljósadýrð þegar þær rekast á sameindir í lofthjúp reikistjarnanna, svo úr verða norður- og suðurljós.

BIRT: 11/11/2022

LESTÍMI:

3 mínútur

 

Sólin sendir stöðugt frá sér straum af þunnu gasi með sólarvindinum. Þegar sólin er sérlega virk losnar gasið í risastórum bólum, svonefndum kórónuskvettum, ellegar sólblossum, en svo kallast öflugar sprengingar í efra gufuhvolfinu.

 

Norðurljósin myndast þegar hraðfleygar rafhlaðnar agnir frá sólinni, á borð við vetniskjarna og rafeindir, þeytast gegnum sólkerfið á leifturhraða.

 

Jörðin

Orkuríkar agnir mynda norðurljós.

 

Segulsvið jarðar leiðir agnir frá sólinni í átt að heimskautunum. Þar færa agnirnar sameindum gufuhvolfsins aukna orku, sem fær þær til til að lýsa upp sem norðurljós eða suðurljós.

 

Þegar sólin sendir frá sér mikið magn agna verður ljósið sérlega sterkt og teygist lengra frá heimskautunum.

 

Júpíter

Eldvirkni á tungli Júpíters eykur birtu norðurljósanna.

 

Eldsumbrot á tunglinu Io hefur áhrif á norðurljós Júpíters. Agnir frá eldgosi dragast að seguslsviði plánetunnar og tengjast sameindum í lofthjúpnum.

 

Stöðug norður- og suðurljós við póla Júpíters eru hin öflugustu í sólkerfinu.

 

Mars

Segulljós breiða úr sér yfir reikistjörnuna.

Á nágrannareikistjörnu okkar verður norðurljósa ekki einvörðungu vart við heimskautin, því þar er ekki nægilega sterkt segulsvið til að flytja agnirnar.

 

Þess í stað berast sólaragnir út í gufuhvolfið. Í raun og veru gætu norðurljósin á Mars þakið allt gufuhvolf plánetunnar.

 

Úranus

Hallinn færir til ljósbletti.

Á þriðju stærstu reikistjörnu sólkerfisins myndast segulljós víðsfjarri norður- og suðurskauti plánetunnar.

 

Ástæðan er sú að segulsvið Úranusar er með 59 gráðu halla miðað við snúningsöxulinn. Vísindamennirnir álíta að hallinn eigi rætur að rekja til áreksturs við aðra plánetu.

 

Satúrnus

Heimskautin lýsast upp svo dögum skiptir.

 

Segulsvið Satúrnusar færir agnir sólarinnar í átt að heimskautunum og þar myndast hringlaga segulljós.

 

Þegar sólin er mjög virk lýsir sterkt segulljós reikistjörnuna upp svo dögum skiptir, en á jörðu stendur skært ljósið aðeins yfir í nokkrar mínútur.

 

 

Teknar voru myndir úr Cassini geimfarinu yfir sexhyrnda skýinu á norðurskauti Satúrnusar.

 

Vísindamennirnir áttuðu sig á því að segulljósið myndaðist jafnframt í blettum innan hringsins, nær heimskautinu.

 

Ljósið kann að stafa af segultengingu milli Satúrnusar og tungla reikistjörnunnar.

BIRT: 11/11/2022

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu með áskrifandi að blaðinu?

Áskrifendur geta fengið áskrift af vefnum hér

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is