Alheimurinn

Úr hverju eru þungar stjörnur?

Í geimnum eru til svokallaðar þungar stjörnur sem eru miklu stærri en sólin. Hvernig eru þessar stjörnur uppbyggðar?

BIRT: 06/05/2022

Stjarna verður til

Stjarna myndast þegar stórt ský úr gasi og ryki þjappast saman vegna eigin þyngdar. Þrýstingur og hiti aukast svo ofboðslega að kjarnar vetnisfrumeinda renna saman og mynda helíum. Það er orkan frá þessum samruna sem skapar birtu stjörnunnar.

 

Með meiri massa en sólin

Þungar stjörnur eru þær stjörnur kallaðar sem hafa meira en áttfaldan massa sólarinnar. Í þungum stjörnum er hærra hitastig og meiri þrýstingur sem veldur því að samruni vetnskjarnanna verður mun hraðari.

 

Þegar vetni er næstum þrotið taka helíumkjarnar að renna saman og mynda kolefni og súrefni innst í stjörnunni en það sem eftir er af vetninu rennur saman í lagi þar utan við.

 

Þegar helíum tekur að losna úr innsta kjarna stjörnunnar fellur kjarninn saman og þar myndast ógnvænlegur þrýstingur og hitinn hækkar enn til muna. Þar taka kolefnisfrumeindir nú að renna saman en helíumsamruni gerist í laginu utan við innsta kjarnann.

 

Samruni í fleiri lögum

Þetta ferli heldur áfram og í innsta kjarnanum myndast stöðugt þyngri frumefni. Stjarnan verður smám saman lagskipti líkt og laukur og samruni frumeindakjarna verður á mörkum laganna. Þetta markar uphafið að endalokum stjörnunnar.

 

Verður sprengistjarna

Á eftir kolefni tekur neon að renna saman, síðan súrefniskjarnar og loks kísill. Við samruna kísilfrumeinda myndast geislvirkt nikkel sem fljótlega sundrast í járn. Engin orka er nú lengur til staðar í innsta kjarna stjörnunnar, þar sem nú er nánast bara járn. Innri hluti stjörnunnar fellur saman undan eigin þunga og stuttu síðar sprengir hún af sér ytri lögin sem sprengistjarna.

Þyngsta stjarnan

R136a1 er þyngsta stjarna sem fundist hefur.

 

Massi hennar er um 265 sólmassar og ljósið 10 milljón sinnum öflugra.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Ritstjórn

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Heilsa

Gæti dregið úr mesta sársauka legslímuflakks

Tækni

Blýböðullinn: uppfinningamaðurinn sem jók heimsku mannanna

Jörðin

Aðeins eitt af fimm trjám er heilbrigt

Lifandi Saga

Rómverjar hefndu sín grimmilega: Gyðingar hraktir frá landi sínu í heilögu stríði

Maðurinn

Eftir 4.500 blind stefnumót geta vísindamenn nú sýnt fram á: Þetta er það sem karlar og konur laðast að

Alheimurinn

Fjársjóðsleið í geimnum: 5 smástirni verða gullnámur framtíðar 

Náttúran

Skynja dýr yfirvofandi náttúruhamfarir?

Lifandi Saga

Api var tekinn fyrir Frakka og hengdur sem slíkur

Náttúran

Risasveppur er stærri en 100 fótboltavellir

Maðurinn

Augnlitur – hvað ræður augnlit barna?

Náttúran

Hvernig komu skordýr fram á Jörðu?

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is