Alheimurinn

Venus hefur flegið utan af Merkúr

Innsta pláneta sólkerfisins hefur óeðlega stóran járnkjarna samanborið við hinar klapparpláneturnar. Nýtt tölvulíkan getur loks útskýrt hvað gerðist.

BIRT: 09/05/2023

Breskir vísindamenn hafa loksins fundið lausn á einni af ráðgátum sólkerfisins.

 

Stjörnufræðingar hafa áratugum saman undrast að Merkúr skuli hafa svo gríðarstóran járnkjarna í hlutfalli við stærð plánetunnar.

 

Þessi kjarni er 70% af samanlögðum massa Merkúrs, miklu hærra hlutfall en gildir um Venus, Jörðina og Mars.

 

Vísindamenn hafa áður skýrt þetta með því að Merkúr hafi glatað hluta möttulsins í árekstrum við aðra hnetti en sú kenning stenst ekki.

Geimfarið BepiColombo fór frá jörðu 2018 og á að koma til Merkúrs 2025, þar sem gervihnötturinn á að rannsaka jarðfræði plánetunnar.

Þyngdarkrafturinn sogaði hluti til sín

Mælingar MESSENGER-farsins sem var á braut um Merkúr 2011-2015, sýndu að á Merkúr er mikið af rokgjörnum efnum á borð við kalíum og þau hefðu gufað upp í hitanum af árekstri við annan hnött.

 

Nú stinga stjarneðlisfræðingar hjá Cambridgeháskóla í Englandi upp á því að Merkúr hafi glatað hluta af möttlinum í nokkrum áföngum þegar Merkúr og Venus áttu mjög þétta samleið.

 

Á upphafsskeiði sólkerfisins voru brautir reikistjarnanna ekki þær sem við þekkjum í dag.

 

Fjarlægðin milli Merkúrs og Venusar getur hafa verið miklu minni en nú er. Þá hefur Merkúr hvað eftir annað farið mjög nærri Venusi en þó án þess að árekstur yrði.

Venus
  • Þvermál: 12.102 km.
  • Þvermál kjarna: Um 6.000 km.
  • Hlutfall kjarna af heildarþyngd: Um 30%.
Merkúr
  • Þvermál: 4.879 km.
  • Þvermál kjarna: Um 3.600 km.
  • Hlutfall kjarna af heildarþyngd: Um 70%.

Þegar þetta gerðist hefur Venus náð að soga til sín stóran hluta af möttli Merkúrs og þess vegna er möttull Merkúrs svo þunnur í hlutfalli við kjarnann sem raun ber vitni.

 

Vísindamennirnir miðuðu við að járnmagn Merkúrs hafi verið 30% í upphafi, svipað og í elstu þekktu loftsteinum í sólkerfinu.

Merkúr tapaði togslagnum

Þéttar framhjágöngur innstu reikistjarnanna hafa flutt stóran hluta af möttli Merkúrs yfir á Venus.

Stutt á milli brauta

Í bernsku sólkerfisins fyrir 4,5 milljörðum ára var styttra milli brauta Merkúrs og Venusar en nú.

Merkúr fer fram úr

Merkúr fer hraðar og fer því fram úr Venusi. Aðdráttaraflið veldur því að pláneturnar togast á.

Venus vinnur sigur

Venus er stærri og vinnur sigur. Hluti af möttli Merkúrs færist yfir á Venus.

Merkúr minnkar

Merkúr dregur aftur til sín það sem eftir er af möttlinum. Plánetan hefur minnkað en járnkjarninn er ósnortinn.

Kenninguna er ekki hægt að sanna með athugunum á Venusi sem er tífalt massameiri en Merkúr og því er erfitt að greina ummerki um þessa efnistilflutninga.

 

Aftur á móti vonast vísindamennirnir til að öðlast meiri vitneskju þegar geimfarið BepiColombo kemur til Merkúrs 2025 og gerir nýjar mælingar á frumefnasamsetningu á yfirborði plánetunnar.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Jens Matthiesen

NASA,© Thinkstock/NASA/Nicolle Rager Fuller/NSF/JPL/ATG medialab/ESA,

Náttúran

Krabbar hafa farið sömu ferðina 17 sinnum

Maðurinn

Er veganmatur óhollur börnum?

Maðurinn

Er veganmatur óhollur börnum?

Náttúran

Risaeðlubeinagrind seld fyrir meira en sex milljarða króna á uppboði.

Náttúran

Risaeðlubeinagrind seld fyrir meira en sex milljarða króna á uppboði.

Lifandi Saga

Ísraelski vígamaðurinn: Vill lifa í friði með Palestínumönnum

Maðurinn

Er hægt að verða gráhærður á einni nóttu?

Heilsa

Hrotur geta verið vísbending um hjartasjúkdóm: Einn hópur er í sérstakri áhættu

NÝJASTA NÝTT

Maðurinn

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Maðurinn

Þannig getum við nýtt drauma okkar

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

Jörðin

Jörðin eftir manninn

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

Maðurinn

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Maðurinn

Þannig getum við nýtt drauma okkar

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

Jörðin

Jörðin eftir manninn

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Jörðin

99 stórborgir eru að sökkva

Jörðin

99 stórborgir eru að sökkva

Maðurinn

Munnvatnið er fullt af eitri

Maðurinn

Munnvatnið er fullt af eitri

Maðurinn

Gæludýr koma í veg fyrir offitu og ofnæmi meðal barna

Náttúran

Hvernig bárust kettir til Ameríku?

Heilsa

Er mikið um kyrrsetu hjá þér í vinnunni? Þá getur kaffi lengt líf þitt samkvæmt stórri rannsókn.

Heilsa

Lækning gegn útbreiddum meltingartruflunum finnst í flestum eldhúsum.

Vinsælast

1

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

2

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

3

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

4

Jörðin

Jörðin eftir manninn

5

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

6

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

1

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

2

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

3

Jörðin

Jörðin eftir manninn

4

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

5

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

6

Maðurinn

Þannig getum við nýtt drauma okkar

Heilsa

Læknar hafa grætt heilt auga í mann

Maðurinn

Nú geta vísindamenn ráðskast með drauma okkar

Tækni

140.000 veirutegundir hafa fundist í þarmaflórunni

Maðurinn

Kornabörn þekkja móðurmálið sitt

Læknisfræði

Hvers vegna fáum við ofnæmi?

Maðurinn

Lamaður maður gengur fyrir eigin hugarafli

Lifandi Saga

Dans indíána orsakaði blóðbaðið við Wounded Knee

Heilsa

Rannsókn: Tæp skeiðfylli af þessari fitutegund daglega dregur úr hættu á heilabilun

Maðurinn

Er hollt að gefa blóð?

Tækni

Vandamál sem gat orðið aðkallandi

Maðurinn

Efnaskiptin eru stöðug frá 20 til 60 ára aldurs

Maðurinn

Er siðblindingi á vinnustaðnum þínum?

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Er sólarvörn yfirhöfuð nauðsynleg ef dvalið er í skugga mestallan daginn?

Maðurinn

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.