Húðin breytist stöðugt.
Þú ert ekki nema 18 ára þegar hægfara öldrun húðarinnar hefst. Húðfrumurnar fara nú smám saman að draga úr framleiðslu próteinanna kollagens og elastíns. Þetta veldur því að húðin tekur hægt og bítandi að slakna og hrukkast.
En nú hafa vísindamenn hjá Barbraham-háskóla í Cambridge fundið aðferð til að má út 30 ára öldrun í húðfrumunum og mögulega líka breyta því hvernig alvarleg sár verða meðhöndluð í framtíðinni.
Þekktur kokteill snýr tímanum aftur í tímann
Í rannsókninni notuðu vísindamennirnir sérstaka próteinblöndu sem er þekkt undir heitinu „Yamanaka-þættirnir“.
Það var japanski stofnfrumusérfræðingurinn og Nóbelsverðlaunahafinn Shinya Yamanaka sem fyrstur uppgötvaði virkni þessara próteina árið 2007.
Hann notaði alls fjögur mismunandi prótein til að þróa fullþroskaðar húðfrumur til baka í óþroskaðar og ósérhæfðar frumur – svonefndar stofnfrumur.
Árið 2012 fékk japanski stofnfrumurannsóknarmaðurinn Shinya Yamanaka frá Kyoto háskólanum Nóbelsverðlaunin í læknisfræði fyrir uppgötvun sína á því hvernig hægt er að endurforrita þroskaðar húðfrumur í ósérhæfðar eða svokallaðar fjölhæfar stofnfrumur.
Slík þróun húðfrumu til baka í stofnfrumu tekur um 50 daga. En með aðferð Yamanakas glata frumurnar upphaflegri virkni sinni – hætta sem sagt að hegða sér eins og húðfrumur.
Þetta er að sjálfsögðu vandamál ef ætlunin er að nota þessa próteinablöndu til meðhöndlunar.
Aðeins 13 dagar voru nóg
Í tilraunum sínum tókst vísindamönnunum að leysa þá gátu hvernig unnt væri að nota Yamanaka-þættina til að snúa öldrun húðfrumna við án þess að ganga svo langt að þær glötuðu hæfni sinni.
Vísindamennirnir fengu húðfrumur þriggja einstaklinga um fimmtugt og höfðu þær í próteinablöndunni í 13 daga. Eftir það fengu húðfrumurnar að þróast óáreittar.
Stofnfrumur eru meistarar umbreytinga
Stofnfrumur eru sérstakur hópur frumna sem eru ósérhæfðar og geta því umbreyst í hvaða 200 – 300 sérhæfðu frumur líkama okkar t.d húðfrumur. Myndin sýnir smásjá á svokölluðum fjölhæfum stofnfrumum.
Rauði hluti myndarinnar sýnir eitt af fjórum próteinum sem kallast Yamanaka þættirnir.
Þegar húðfrumurnar voru teknar til skoðunar síðar og nákvæmar mælingar gerðar, kom í ljós að þær hegðuðu sér eins og húðfrumur fólks sem var 30 árum yngra: Þær framleiddu t.d. mun meira kollagen sem byggir upp líkamsvefi.
Þegar frumurnar voru settar í gervisár í rannsóknastofu, græddu þær sárið miklu hraðar en gamlar frumur.
Vísindamennirnir vonast til að þetta leiði af sér alveg nýja meðhöndlun á t.d. alvarlegum brunasárum.
