Aspartam er eitt algengasta sætuefnið og notað í stað sykurs í fjölmörgum fæðu- og drykkjarvörum, t.d. Coca-Cola Light og Zero. En ef þú velur yfirleitt sykurlausa gosdrykki gæti verið að þú ættir að endurhugsa það, ef efnið aspartam er notað í drykkinn.
Skýrsla sem lekið var frá Alþjóðaheilbrigðisstofnuninni, sýnir að stofnunin vill bæta aspartam á listann yfir krabbameinsvaldandi efni á næstu vikum.
Að sögn Reuters-fréttastofunnar verður aspartam opinberlega flokkað sem „mögulega krabbameinsvaldandi“ hjá krabbameinsrannsóknardeild WHO (IARC).
Þessi tíðindi koma í kjölfar yfirlýsingar WHO í maí 2023, þar sem neytendur er ráðlagt að nota ekki gervisætuefni í megrunarskyni.
Sú ákvörðun að setja aspartam á svarta listann er sögð byggjast á athugun á niðurstöðum 1.300 rannsókna.
Það kemur þó ekki fram hve mikið af aspartam teljist óhætt að innbyrða áður en efnið fer að geta valdið heilsutjóni.
Það sem menn óttast er að aspartam virki sem svonefndur krabbameinsvaki. Í því felst að efnið kynni að geta breytt efnaskiptum þannig að frumurnar taki að fjölga sér stjórnlaust, sem er einmitt það sem krabbafrumur gera.
Stórir framleiðendur matvara og drykkja hafa lengi varist ýmis konar ásökunum um að þetta sætuefni hafi tengsl við m.a. sykursýki, hjartasjúkdóma, offitu og nú síðast krabbamein.
Vinsælar fæðu- og drykkjavörur með aspartam
- Gosdrykkir sem kallast Light eða Zero
- Safar með litlu sykurinnihaldi.
- Sykurlausir eftirréttir
- Tyggjó með gervisætu
- Ákveðnar gerðir morgunkorns
- Kaloríusnauð sætuefni í kaffi
Svipaðar ákvarðandir frá krabbameinsrannsóknadeild WHO hafa áður valdið áhyggjum meðal neytenda og þvingað framleiðendur til að endurskapa uppskriftir og velja önnur efni.
En ákvarðanir deildarinnar hafa líka verið gagnrýndar fyrir að valda óþörfu uppnámi.
Árið 2015 komst deildin að þeirri niðurstöðu að glyphosat, eitt algengasta efnið í skordýraeitri, væri „sennilega krabbameinsvaldandi“. Þeirri niðurstöðu var síðar andmælt af EFSA, Matælaöryggiseftirliti ESB.
Og það eru alls ekki allir sannfærðir um að aspartam sé skaðlegt heilsu okkar.
EFSA hefur líka lengi haldið fram öryggi aspartams og hefur andmælt krabbameinshættunni.
Trine Husøy, rannsóknaprófessor hjá Lýðheilsustofnun Noregs, segir enn ekki hafa komið fram neinar ákveðnar vísbendingar sem sanni að krabbameinsáhætta fylgi sætuefninu.
„Við metum það svo að aspartam sé öruggt í því magni sem við notum það í Noregi og byggjum það á því mati sem við höfum gert. Nú þurfum við að bíða og sjá hvað það er sem liggur að baki þeirri niðurstöðu að aspartam gæti verið krabbameinsvaldandi,“ segir hún við miðilinn forskning.no.
Sérstök vísindanefnd WHO (JECFA), sem fjallar um íblöndunarefni, hefur allt frá 1981 haldið því fram að aspartam sé hættulaust í hóflegum skömmtum.
Þegar þessi frétt er skrifuð, nýtur aspartam sem sagt viðurkenningar opinberra eftilitsstofnana um allan heim.
