Slétt, hrokkið eða liðað. Þessi 100.000 hár sem prýða eitt mannshöfuð taka á sig afar mismunandi form og hafa mikil áhrif á útlit hvers einstaklings. Formið verður til í þrautskipulögðu samspili margra mismunandi gena.
En skyldi vera einhver þróunarfræðileg skýring á því hvers vegna forfeður okkar og formæður þróuðu í sumum tilvikum þéttar krullur en í öðrum tilvikum alveg slétt hár?
Vísindamenn hjá ríkisháskólanum í Pennsylvaníu í BNA hafa leitað svara við þessari spurningu og notað til þess hárkollur, gínur og ýmiskonar skynjara. Rannsóknin leiðir í ljós að þykkhrokkinn og úfinn hárlubbi gæti hafa stórbætt lífslíkur.
Mannskepnan er eina spendýrategundin með nánast ósýnilegan hárvöxt á líkamanum en hins vegar mikið og hyljandi höfuðhár. Ein kenninganna sem vísindamennirnir hafa sett fram er sú að höfuðhárin hafi einmitt orðið krulluð og þétt til að vernda höfuðið gegn útfjólubláum geislum sólar.
Rannsóknina notuðu vísindamennirnir til að greina hvort sjálf hárgerðin hafi áhrif í baráttunni gegn hitanum.
Þeir settu því þrjár mismunandi hárkollur, gerðar úr mannshárum á gínur og settu í þær hitaskynjara sem almennt eru notaðir til að mæla áhrif fata við mismunandi hitastig.
Hárkollur sýndu mikinn mun
Ein hárkollan var gerð úr sléttu hári, önnur úr hrokknu hári og sú þriðja úr þéttum krullum sem vísindamennirnir segja að best megi líkja við krullað hár fólks af afrískum uppruna.
Búnar voru til aðstæður í sérstökum vindgöngum með 30 stiga hita og líkt eftir sólskini. Í ljós kom að hárgerðin hafði afgerandi áhrif á hitastigið við höfuð gínunnar.
Hárið fellur af eftir fimm ár
Höfuðhárin endast takmarkaðan tíma. Þau vaxa af fullum krafti í um 5 ár, þökk sé stofnfrumum djúpt inni í húðinni.
1. Stofnfrumur byggja hárið
Vöxtur hársins hefst á því að stofnfrumur (gular) flytja sig niður í botn hársekkjarins. Þar situr svokallaður hárnabbi (rautt og blátt) sem flytur frumunum súrefni og næringu. Stofnfrumurnar þróast nú í hárfrumur og skipta sér þannig að hárið vex upp úr hársekknum.
2. Aðflæði stöðvast
Eftir 3-5 ár rýrna bæði hársekkurinn og hárnabbinn þannig að hárinu berst ekki lengur súrefni og næring. Vöxturinn stöðvast og hárið heldur lengd sinni í 2-3 vikur. Um 3% hársekkja á höfði eru í þessu ástandi.
3. Hársekkurinn kastar hárinu
Að lokum losnar hárið og getur nú fallið af hvenær sem er. 5-10% af hársekkjunum eru í þessum fasa og því falla um 100 hár af höfðinu á hverjum degi. Eftir 3-4 mánuði taka stofnfrumur aftur við sér og ná sambandi við blóðrásina þannig að nýtt hár geti byrjað að vaxa.
Gínuhöfuð með slétt hár fékk um helming þess hita sem hárlaust höfuð þurfti að þola. Hrokkna hárkollan sleppti í gegn um þremur fjórðu hitans en þéttu krullurnar aðeins innan við tíunda hluta.
Vísindamennirnir telja að þéttu krullurnar dragi úr hitanum með því að lengja bilið milli höfuðsins og yfirborðs hársins en það nær slétt hár ekki að gera á sama hátt.
Að auki virðast þéttar krullur veita mestu hugsanlega vernd gegn sólargeislunum án þess að hafa nein óheppileg einangrunaráhrif.
LESTU EINNIG
Sjálfir segja vísindamennirnir þó að þörf sé á fleiri rannsóknum til að öðlast fullkominn skilning á því hvaða hlutverki tilteknar hárgerðir hafi gegnt í þróuninni, enda er verulegur munur á gínu og lifandi mannveru.
