Menning og saga

Ólíkar þjóðir í Evrópu á ísöld

Vísindamenn hafa uppgötvað að tveir óskyldir þjóðflokkar bjuggu í Evrópu á ísöld. Aðeins annar lifði af.

BIRT: 31/01/2024

Kannski ekki alveg ólíkt ellilífeyrisþegum nútímans sem gjarnan leita í sólskinið suður á Spáni, fluttu evrópskir veiðimenn og safnarar sig suður á við á mesta kuldaskeiði ísaldar fyrir um 20.000 árum.

 

Þetta sýna nú tvær nákvæmar genarannsóknir sem birtust í vísindatímaritum, önnur í Nature en hin í Nature Ecology & Evolution.

 

Rannsóknirnar sýna þó líka að það voru ekki allir sem komust í gegnum þetta mikla kuldaskeið.

 

Áður en síðasta ísöld náði hámarki, bjó í Evrópu fólk sem hefur verið kennt við Gravettien-menningu og fræðimenn hafa hingað til álitið að verið hafi af samaþjóðflokki.

 

Ástæðan er ekki síst sú, að alls staðar í álfunni virðast sömu siðir og listahefðir hafa verið ríkjandi. Hellamálverkin eru t.d. afar svipuð og sama gildir um vopn.

 

Eftir að hafa rannsakað erfðamengi 356 forsögulegra veiðimanna og safnara frá 14 Evrópulöndum, geta vísindamennirnir nú afhjúpað þá staðreynd að þessi evrópska menning skiptist í tvo óskylda þjóðflokka.

 

Annar þjóðflokkurinn kallast Vestonice-fólk sem hafði aðsetur í Mið-Evrópu en hinn, hið svonefnda Fournol-fólk, hélt sig í Vestur- og Suðvestur-Evrópu.

 

Öllum erfðafræðilegum ummerkjum eytt

Þegar erfiðasta kuldaskeiðið rann upp, hörfaði Fournol-fólkið suður á Íberíuskaga þar sem veðurfar var tiltölulega hlýtt.

 

Að sögn vísindamannanna var þetta skynsamleg ráðstöfun. Vísindamennirnir gátu nefnilega greint Fournol-gen í Evrópubúum 20.000 árum síðar og það bendir til að þessi þjóðflokkur hafi lifað af.

 

Öll gen Vestonice-fólksins virðast hins vegar hafa dáið út um þetta leyti.

Karl- og kvenhauskúpa grafin í vesturhluta Þýskalands fyrir u.þ.b.14.000 árum. Hauskúpurnar eru elstu dæmin um fólksflutninga af völdum hlýnunar loftslags eftir ísöld.

Áður álitu vísindamenn að Ítalía kynni að hafa orðið griðastaður Mið-Evrópubúanna á kuldaskeiðinu en nýjustu rannsóknir á genum Ítala bendi ekki til þess að Vestonice-fólkið hafi náð að koma sér þar í skjól.

 

Þess í stað fundust ummerki um að þriðji þjóðflokkurinn hafi sest að á Ítalíu í lok kuldaskeiðsins og komið í stað Vestonice-fólksins sem menn telja nú að hafi ekki lifað af.

 

Vísindamennirnir segja líklegast að þessi nýi þjóðflokkur hafi komið frá Balkanskaga og breiðst út suður eftir Ítalíu og alla leið til Sikileyjar. Þessi uppgötvun breytir forsögu íbúa Evrópu talsvert.

 

Nú benda þessar nýjustu rannsóknir til þess að nýi þjóðflokkurinn hafi átt rætur allt annars staðar og ekki komið til Ítalíu fyrr en fyrri íbúar höfðu dáið út.

LESTU EINNIG

Það hefur sem sé verið ríkjandi kenning að Vestonice-fólkið hafi blandað genum við þjóðir sem komu síðar til Ítalíu.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: NANA FISCHER

© Tom Bjoerklund. © Jürgen Vogel, LVR-LandesMuseum Bonn.

Jörðin

Hvenær var hnettinum skipt í tímabelti?

Lifandi Saga

Mömmustrákur tryggði bandarískum konum kosningaréttinn

Lifandi Saga

Mömmustrákur tryggði bandarískum konum kosningaréttinn

Lifandi Saga

Hermaður sá heiminn á hvolfi eftir heilaskaða

Lifandi Saga

Hermaður sá heiminn á hvolfi eftir heilaskaða

Alheimurinn

Mistök geta verið banvæn fyrir geimfara 

Náttúran

Kisulóra er villiköttur

Lifandi Saga

Greitt fyrir Pepsi-Cola með sovéskum kafbátum

NÝJASTA NÝTT

Heilsa

Vísindamenn uppgötva óvænta orsök útbreiðslu krabbameins

Náttúran

Moskítóflugur: Hvað elska þær og hvað hata þær?

Maðurinn

Höfuðkúpan getur afhjúpað sjúkdóm

Lifandi Saga

Hreingerning í Þýskalandi:  Rætur nasisma átti að rífa upp með rótum

Náttúran

Geta plöntur fundið fyrir sársauka?

Náttúran

Óvænt uppgötvun á 130 ára gömlum tasmaníuúlfi

Tækni

Ormar spinna þræði sex sinnum sterkari en skothelt kevlarefni

Lifandi Saga

Fimm heppnustu manneskjur sögunnar

Maðurinn

Hve mikið gagnamagn rúmast í heilanum?

Náttúran

Sníkill gæðir okkur fegurð

Heilsa

Vísindamenn uppgötva óvænta orsök útbreiðslu krabbameins

Náttúran

Moskítóflugur: Hvað elska þær og hvað hata þær?

Maðurinn

Höfuðkúpan getur afhjúpað sjúkdóm

Lifandi Saga

Hreingerning í Þýskalandi:  Rætur nasisma átti að rífa upp með rótum

Náttúran

Geta plöntur fundið fyrir sársauka?

Náttúran

Óvænt uppgötvun á 130 ára gömlum tasmaníuúlfi

Tækni

Ormar spinna þræði sex sinnum sterkari en skothelt kevlarefni

Lifandi Saga

Fimm heppnustu manneskjur sögunnar

Maðurinn

Hve mikið gagnamagn rúmast í heilanum?

Náttúran

Sníkill gæðir okkur fegurð

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Maðurinn

Þráhyggja tekur heilann í gíslingu

Maðurinn

Þráhyggja tekur heilann í gíslingu

Saga

Af hverju ráða Bandaríkin yfir Guantanamo?

Saga

Af hverju ráða Bandaríkin yfir Guantanamo?

Maðurinn

Af hverju sjá sumir drauga en aðrir ekki?

Náttúran

Hvaða rándýr étur flest fólk?

Heilsa

Er flotsaur til marks um góða heilsu?

Náttúran

Hvernig veit fræ að það eigi að spíra? 

Vinsælast

1

Náttúran

Sníkill gæðir okkur fegurð

2

Læknisfræði

Ný tækni lokkar krabbafrumur úr felum

3

Náttúran

Geta plöntur fundið fyrir sársauka?

4

Lifandi Saga

Fimm heppnustu manneskjur sögunnar

5

Náttúran

Óvænt uppgötvun á 130 ára gömlum tasmaníuúlfi

6

Jörðin

Hvenær var hnettinum skipt í tímabelti?

1

Náttúran

Geta plöntur fundið fyrir sársauka?

2

Lifandi Saga

Fimm heppnustu manneskjur sögunnar

3

Náttúran

Óvænt uppgötvun á 130 ára gömlum tasmaníuúlfi

4

Maðurinn

Höfuðkúpan getur afhjúpað sjúkdóm

5

Tækni

Ormar spinna þræði sex sinnum sterkari en skothelt kevlarefni

6

Maðurinn

Hve mikið gagnamagn rúmast í heilanum?

Lifandi Saga

Robert the Bruce var hinn sanni Braveheart Skotanna

Maðurinn

Samfélagsmiðlar ógna samkenndinni

Heilsa

Breytingarnar á líkamsþyngd geta leitt í ljós hættu á heilabilun

Náttúran

8 uppfinningar sem þú getur þakkað Einstein fyrir

Tækni

Hver uppgötvaði bakteríur fyrstur allra?

Maðurinn

Yfir milljarður ungs fólks er í hættu á að verða fyrir heyrnarskerðingu

Lifandi Saga

Hvaða sakamaður var fyrst tekinn af lífi með notkun eitursprautu?

Maðurinn

Hvers vegna stamar sumt fólk?

Maðurinn

Nálægt því að deyja út: Fyrir tæpum milljón árum vorum við einungis 1.300 á jörðinni

Heilsa

Þess vegna er gott að gráta

Tækni

Brennandi gas gaf vélinni ofurkrafta

Maðurinn

Þessi tvö efni geta átt þátt í að lækka líffræðilegan aldur okkar

Vísindamenn uppgötva óvænta orsök útbreiðslu krabbameins

Bandarískir vísindamenn hafa fyrir tilviljun uppgötvað smágerðan þátttakanda sem þó gæti haft afgerandi áhrif varðandi dreifingu krabbafrumna.

Heilsa

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is