Alheimurinn

Smástirni var miklum mun stærra en áður var talið.

Smástirni, sem var tvöfalt stærra en það sem útrýmdi risaeðlunum, er líklega ástæða stærsta og elsta loftsteinagígs á jörðu. Þetta kemur fram í nýrri rannsókn.

BIRT: 04/10/2022

Talið er að þvermálið sé yfir nokkur hundruð kílómetra og röskur göngurtúr tæki um tvo og hálfan sólarhring – án hvíldar.

 

Vredefort-gígurinn nálægt Jóhannesarborg í Suður-Afríku er stærsti og elsti loftsteinagígur sem vitað er um á jörðinni.

 

Hin risastóru ummerki í jarðskorpunni eru líklega tilkomin í árekstri við stærðarinnar smástirni fyrir um tveimur milljörðum ára.

Fyrir um tveimur milljörðum ára skall smástirni niður á svæði nálægt Jóhannesarborg í Suður-Afríku. Nýjar greiningar sýna að smástirnið hafi líklega verið á bilinu 20 til 25 kílómetrar í þvermál og þar með tvöfalt stærra en smástirnið sem skall á hnöttinn fyrir 66 milljónum ára og útrýmdi risaeðlunum.

Og þrátt fyrir veðrun vegna vinds og vatns hafi næstum því afmáð gíginn og því erfitt að mæla rétta stærð, telja vísindamennirnir að gígurinn hafi teygt sig yfir svæði sem var um 180 og 300 kílómetra í þvermál rétt eftir áreksturinn.

 

Nú kemur fram í nýrri rannsókn sem birt var í Journal of Geophysical Research að hið risastóra smástirni sem olli gígnum hafi líklega verið miklum mun stærra en vísindamenn höfðu áður haldið.

 

Hrikalegar afleiðingar fyrir plánetuna

Áður töldu vísindamenn að smástirnið hafi verið um 15 kílómetrar í þvermál og hraðinn hafi verið um 15 kílómetrar á sekúndu.

 

En nýja greiningin sýnir að smástirnið hafi líklega verið á milli 20 og 25 kílómetra í þvermál og hafi skollið á jörðu á15 – 20 kílómetra hraða á sekúndu.

 

Það gæti því hafa verið tvöfalt stærra en smástirnið sem skall inn á jörðina fyrir 66 milljónum ára og útrýmdi risaeðlunum.

 

Þá eyðilagði áreksturinn ósonlagið og myndaði risastórar öldur, jarðskjálfta, súrt regn og risastóra skógarelda.

LESTU EINNIG

Því má ætla að áreksturinn í Vredefort hafi  haft skelfilegri afleiðingar en við hingað til höfum haldið. Það skelfilegar að ryk og agnir dreifðust um allan hnöttinn, hindruðu sólarljós og hafi kælt yfirborð jarðar.

 

,,Áreksturinn hefur að öllum líkindum haft hrikalegar afleiðingar fyrir allar ljóstillífunarlífverur og tekið allt frá klukkustundum upp í áratug fyrir rykið og agnirnar að setjast aftur. Í kjölfarið hafa gróðurhúsalofttegundir hækkað hitastig jarðar um nokkrar gráður,” útskýrir Miki Nakajima, sem er lektor við háskólann í Rochester og einn vísindamannana sem unnu rannsóknina.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: NANNA VIUM

Shutterstock, © NASA EARTH OBSERVATORY IMAGE BY LAUREN DAUPHIN / UNIVERSITY OF ROCHESTER ILLUSTRATION BY JULIA JOSHPE

Náttúran

Krabbar hafa farið sömu ferðina 17 sinnum

Maðurinn

Er veganmatur óhollur börnum?

Maðurinn

Er veganmatur óhollur börnum?

Náttúran

Risaeðlubeinagrind seld fyrir meira en sex milljarða króna á uppboði.

Náttúran

Risaeðlubeinagrind seld fyrir meira en sex milljarða króna á uppboði.

Lifandi Saga

Ísraelski vígamaðurinn: Vill lifa í friði með Palestínumönnum

Maðurinn

Er hægt að verða gráhærður á einni nóttu?

Heilsa

Hrotur geta verið vísbending um hjartasjúkdóm: Einn hópur er í sérstakri áhættu

NÝJASTA NÝTT

Maðurinn

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Maðurinn

Þannig getum við nýtt drauma okkar

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

Jörðin

Jörðin eftir manninn

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

Maðurinn

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Maðurinn

Þannig getum við nýtt drauma okkar

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

Jörðin

Jörðin eftir manninn

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Jörðin

99 stórborgir eru að sökkva

Jörðin

99 stórborgir eru að sökkva

Maðurinn

Munnvatnið er fullt af eitri

Maðurinn

Munnvatnið er fullt af eitri

Maðurinn

Gæludýr koma í veg fyrir offitu og ofnæmi meðal barna

Náttúran

Hvernig bárust kettir til Ameríku?

Heilsa

Er mikið um kyrrsetu hjá þér í vinnunni? Þá getur kaffi lengt líf þitt samkvæmt stórri rannsókn.

Heilsa

Lækning gegn útbreiddum meltingartruflunum finnst í flestum eldhúsum.

Vinsælast

1

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

2

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

3

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

4

Jörðin

Jörðin eftir manninn

5

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

6

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

1

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

2

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

3

Jörðin

Jörðin eftir manninn

4

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

5

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

6

Maðurinn

Þannig getum við nýtt drauma okkar

Heilsa

Læknar hafa grætt heilt auga í mann

Maðurinn

Nú geta vísindamenn ráðskast með drauma okkar

Tækni

140.000 veirutegundir hafa fundist í þarmaflórunni

Maðurinn

Kornabörn þekkja móðurmálið sitt

Læknisfræði

Hvers vegna fáum við ofnæmi?

Maðurinn

Lamaður maður gengur fyrir eigin hugarafli

Lifandi Saga

Dans indíána orsakaði blóðbaðið við Wounded Knee

Heilsa

Rannsókn: Tæp skeiðfylli af þessari fitutegund daglega dregur úr hættu á heilabilun

Maðurinn

Er hollt að gefa blóð?

Tækni

Vandamál sem gat orðið aðkallandi

Maðurinn

Efnaskiptin eru stöðug frá 20 til 60 ára aldurs

Maðurinn

Er siðblindingi á vinnustaðnum þínum?

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Er sólarvörn yfirhöfuð nauðsynleg ef dvalið er í skugga mestallan daginn?

Maðurinn

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.