Af hverju gróa sár á tungunni hraðar?

Þegar ég bít mig í tunguna fæ ég blóðbragð í munninn – en sárið hverfur mun fyrr en t.d. sár á hnénu. Hvernig stendur á því?

BIRT: 05/01/2023

LESTÍMI:

< 1 mínútur

Það getur verið sárt að bíta sig í tunguna en til allrar lukku er sárið mjög fljótt að gróa.

 

Hluti skýringarinnar er sá að aðstæður í munninum uppfylla allar sáragræðslukröfur mjög vel. Sár í munninum helst t.d. stöðugt rakt og það hjálpar til.

 

Skurfa á hné þornar hins vegar og fyrir bragðið deyja fleiri frumur sem svo þýðir að líkaminn þarf að leggja meira verk í að græða sárið.

 

Raki flýtir græðslunni, m.a. með því að koma frumunum til að skipta sér hraðar.

Tennurnar eru aðalskúrkurinn

  • Hvað:
  • Lítil sár á tungu eru algeng. Þau myndast m.a. í íþróttum við tal eða máltíð og stundum jafnvel í svefni.

 

  • Hvernig:
  • Sár á tungunni stafa oftast af tönnunum svo sem þegar þú bítur í tunguna um leið og þú tyggur.

 

  • Hvar:
  • Tungubroddurinn er í mestri hættu. Sár aftar á tungunni valda þó meiri sársauka vegna stærri tauga.

 

Rannsóknir sýna að raki lágmarkar þann fjölda frumna sem valda bólgum. Við bætist að hættan á því að bakteríur komist í sárið og valdi bólgum er miklu minni innan í líkamanum en utan á honum.

 

Á síðari árum hafa vísindamenn uppgötvað ýmis áður óþekkt atriði sem gagnast munninum við að græða sár.

 

Bandarískir vísindamenn undir forystu líffræðingsins Mariu Morasso sýndu þannig fram á það árið 2018 að gen sem stuðla að sáragræðslu eru stöðugt virk í munninum en annars staðar í líkamanum virkjast þau ekki fyrr en húðin rofnar.

 

Árið áður höfðu síleskir vísindamenn uppgötvað hvernig vissar amínósýrur, svonefnd histatín sem er að finna í munnvatni, örva húðstofnfrumur til að mynda lag yfir sárbotninn.

 

Þannig er sárið byggt upp neðan frá, hvort heldur það er í tungu eða kinn og örvefur verður þess vegna sáralítill.

BIRT: 05/01/2023

HÖFUNDUR: NIELS HALFDAN HANSEN

HÖFUNDARÉTTUR MYNDA: Shutterstock

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is