Maðurinn

Nálægt því að deyja út: Fyrir tæpum milljón árum vorum við einungis 1.300 á jörðinni

Röð voveiflegra atburða hafði því sem næst útrýmt forfeðrum mannkyns.

BIRT: 02/04/2024

Um miðjan nóvember 2022 fór fjöldi jarðarbúa yfir 8 milljarða.

 

Mannfjöldinn hefur þó lengst af verið miklu minni.

 

Fyrir nærri milljón árum virðist sem forfeður okkar hafi orðið fyrir stórum áföllum sem fækkuðu frummönnum niður í einungis 1.300 í nærri 100 þúsund ár og minnstu munaði að tegundin dæi alveg út.

 

Þetta eru alla vega niðurstöður nýrrar rannsóknar sem birtist í vísindatímaritinu Science þar sem vísindamennirnir reyna að rekja orsakirnar.

 

Elstu beinaleifar af Homo sapiens eru um 300.000 ára gamlar og fundust í helli í Marokkó í Norðvestur-Afríku.

 

Fáar uppgötvanir beinaleifa valda því þó að enn ríkir mikil óvissa um þróun ættartrés mannsins fram að tilkomu nútímamanna.

 

,,Alvarlegur flöskuháls” 

Í leit að einhverjum skýringum rannsökuðu vísindamenn frá Kína, Ítalíu og Bandaríkjunum erfðamassa ríflega 3.150 núlifandi einstaklinga af ýmsum kynþáttum og þjóðernum, m.a. 40 samfélagshópum utan Afríku.

 

DNA-raðirnar reyndust sýna nokkuð dramatíska sögu.

 

Í erfðaefninu mátti sjá ummerki þess að forfeður nútímamanna hefðu lent í „alvarlegum flöskuhálsi” á tímabilinu frá því fyrir 930 þúsund árum þar til fyrir 813 þúsund árum og þessum forfeðrum þá fækkað um heil 98,7%.

 

Það er mat vísindamannanna að hamfarirnar hafi verið svo ógnvænlegar að á 117.000 ára tímabili hafi mögulega ekki nema um 1.280 frjóir einstaklingar verið uppi samtímis. Þetta leiddi af sér skyldleikaræktun og takmarkaði fjölbreytileika gena fram úr hófi.

Afarlítil stofnstærð með aðeins 1.280 einstaklingum gæti, að sögn rannsakenda, hafa gefið tilefni til alveg nýrrar tegundar, eins og t.d. Homo heidelbergensis, sem er talinn vera beinn forfaðir Homo sapiens.

Ástæðurnar fyrir þessari gríðarlegu fækkun eru taldar loftslagsbreytingar með mjög kólnandi veðurfari, útbreiðslu jökla og jafnframt langvarandi þurrkatímabil víða á hnettinum.

 

Vísindamennirnir vita ekki af hverju loftslagsbreytingarnar stöfuðu en fyrir 813 þúsund árum hófst hægfara fjölgun einstaklinga í kjölfarið þannig að fjöldi frummanna tuttugufaldaðist upp í um 30.000.

 

Björgunin gæti hafa falist í uppgötvun elds en væntanlega líka hlýnun með tilheyrandi gróðri og fjölgun veiðidýra.

HÖFUNDUR: NANNA VIUM

Shutterstock,© Wikimedia Commons

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Alheimurinn

Nú eru tungl Satúrnusar 146

Maðurinn

Er fólk með stórt höfuð greindara en aðrir?

Maðurinn

Mannfólkið hefur kysst í 4.500 ár

Náttúran

Risavaxin sjávarskrímsli vakin til lífs slá öll met. 

Alheimurinn

Getum við lent á Plútó?

Lifandi Saga

Var hesturinn í Tróju til í raun og veru? 

Lifandi Saga

Frá rakara til forseta: Hvernig Trump-ættarveldið sigraði Ameríku

Náttúran

Hvernig virkar reiðin?

Lifandi Saga

1942 – Upphafið að endalokunum: Orrustan um Midway á að gjöreyða flota BNA

Maðurinn

Af hverju klæjar mann í sár?

Maðurinn

Hvernig losna ég við svitalyktina?

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is