Heildarvatnsmagn á jörðinni hefur verið breytilegt í jarðsögunni og er það enn.
Nú eru á jörðinni kringum 1.386 milljarðar rúmkílómetra af vatni. Inni í þessari tölu er vatn í heimshöfunum, stöðuvötnum og fljótum ásamt grunnvatni og vatnsgufu í gufuhvolfinu, líka það vatn sem er bundið í jöklum og á heimskautunum.
Á upphafstíma hnattarins, fyrir svo sem fjórum milljörðum ára, barst hingað mikið af vatni, þegar halastjörnur, að mestu úr ís, skullu á jörðinni. Slíkir atburðir urðu fágætari með tímanum og nú á tímum hverfur vatn af hnettinum smám saman.
Vetnisatóm sleppa frá jörðinni
Vatnstapið stafar af því að eindir sleppa annað veifið út úr gufuhvolfinu og út í geiminn. Einkum gildir þetta um vetnisfrumeindir sem eru allra frumeinda léttastar en bráðnauðsynlegar til að mynda vatnssameindir. Í hvert sinn sem vetnisfrumeind hverfur út í geiminn, missum við nauðsynlegt byggingarefni í vatnssameindir.
Vatn berst burt á þrennan hátt
Vatnsbirgðir jarðar þverra smám saman þegar vetnisfrumeindir sleppa út úr gufuhvolfinu.
1. Heitar frumeindir flýja
Vetnisfrumeindir geta hitnað nægilega mikið og náð þeim hraða og orku sem þarf til að losna úr gufuhvolfinu.
2. Segulsvið hjálpar
Rafhlaðnar vetnisjónir geta náð hraðferð upp á við meðfram segulsviðslínum jarðar. Sé hraðinn nægur halda þær áfram út í geiminn.
3. Loftsteinar auka hraða
Þegar loftsteinar skella inn í gufuhvolfið geta þeir ýtt við vetnisfrumeindum eða jafnvel vatnssameindum og skotið þeim út í geim.
Útreikningar sýna að við missum kringum þrjú kg af vetni á sekúndu. Með því áframhaldi verður vatn horfið af jörðinni eftir þrjá milljarða ára – en þó auðvitað því aðeins að nýjar birgðir berist ekki hingað.
Eldfjöll sækja vatn úr innviðum jarðar
Og meira vatn þarf reyndar ekki að berast utan úr geimnum. Það getur líka komið úr iðrum jarðar.
Á meira en 50 km dýpi er vatn bundið í bergkristöllum og það telst almennt ekki með. Sumt af þessu vatni hefur verið í hnettinum alla tíð en annað verður til á löngum tíma í samskiptum yfirborðsins og jarðskorpunnar.
Þegar landreksflekar renna inn undir aðra og bráðna, losnar vatn sem síðar berst upp á yfirborðið með eldgosum.
