Heilsa

Vísindamenn uppgötva óvænta orsök útbreiðslu krabbameins

Bandarískir vísindamenn hafa fyrir tilviljun uppgötvað smágerðan þátttakanda sem þó gæti haft afgerandi áhrif varðandi dreifingu krabbafrumna.

BIRT: 25/01/2025

Ef frumur úr krabbameinsæxli rífa sig lausar og flytjast til í líkamanum með sogæðavökva eða blóðrás, geta þær myndað ný æxli annars staðar.

 

Fyrirbrigðið kallast meinvörp og þau valda einna mestum erfiðleikum við að vinna bug á krabbameininu.

 

Nú hafa læknar hjá Keck-læknaskólanum sem er ein af deildum Kaliforníuháskóla, uppgötvað nýjan þátt í ferlinu og sá kynni að vera í aðalhlutverki við dreifingu krabbafrumna og þar með orðið að sérstöku viðfangsefni í krabbameinsmeðferð.

 

Þetta er sérstakt prótín sem kallast GRP78. Almennt aðstoðar þetta prótín önnur og stærri prótín við að fella sig saman í þrívítt form sem gerir þeim kleift að starfa og gegna hlutverkum sínum.

 

Frá fyrri rannsóknum var vitað að fyrir kemur að GRP78 sé stolið, þegar fruman er undir miklu álagi, t.d. vegna veirusýkingar eða krabbameins. Í slíkum tilvikum getur þjófnaðurinn hjálpað krabbafrumunni til að vaxa og standast krabbameinsmeðferð.

 

Í nýju rannsókninni kom í ljós að GRP78 er ekki bara stolið, heldur breytir það einnig staðsetningu sinni í frumunni. Þetta uppgötvaði einn vísindamannanna fyrir tilviljun, þegar hann var að rannsaka samhengið milli GRP78 og tiltekins gens sem tengist krabbameini.

 

Færir sig til í frumunni

Yfirleitt er prótínið GRP78 staðsett í sérstöku netverki sekkja og leiðslna í frumunni (endoplasmatic reticulum).

 

⇑ Þannig myndast krabbamein

1
Fruma skiptir sér

Fruman getur skyndilega byrjað að skipta sér óeðlilega hratt og hætt að hlýða hefðbundnum vaxtarboðum.
2
Fruman verður stjórnlaus

Fruman getur ekki gert við nýja galla (stökkbreytingar) í erfðavísunum sem eykur hættuna á myndun skaðlegra stökkbreytinga.
3
Fruman verður ódauðleg

Stökkbreytingin gerir frumuna ódauðlega, svo líkaminn verður ófær um að deyða hana. Stökkbreyttu frumurnar mynda nú æxli.
4
Æðar myndast

Æxlið leiðir af sér nýjar æðar til að tryggt sé að nægilegt súrefni sé fyrir krabbameinsvefinn svo hann geti stækkað frekar.
5
Innrás í líkamann

Krabbameinsfrumur úr æxlinu fara um líkamann með blóðrásinni, þar sem þær ráðast á ný líffæri og orsaka meinvörp.

Verði fruman fyrir streituálagi, t.d. vegna krabbameins, virðist prótínið flytja sig inn í frumukjarnann sjálfan og þar segja vísindamennirnir það geta breytt hegðun frumunnar og að lokum aukið hreyfanleika krabbafrumu og árásarhneigð.

Myndirnar sýna lungnafrumur. Blái liturinn sýnir GRP78 inni í frumukjarna krabbafrumu en hinar sýna eðlilegar frumur. Grænu litirnir merkja ýmis prótín sem veita frumunni lögun og stöðugleika, eins konar stoðkerfisprótín.

„Það kemur mjög á óvart að sjá GRP78 inni í kjarnanum sem stýrir framleiðslu prótína,“ segir Amy S. Lee prófessor í sameindalíffræði við Keck-læknaskólann og einn aðalhöfunda niðurstöðuskýrslunnar.

 

Hún og aðrir vísindamenn sem stóðu að rannsókninni, vona að einhvern tíma komi að því að þessi uppgötvun geti hjálpað vísindamönnum að koma í veg fyrir þessa gíslatöku í frumunum og þannig orðið til að bæta meðferðarúrræði gegn krabbameini.

Nýlegar rannsóknir hafa leitt í ljós að krabbameinsfrumur ráðast til atlögu við líkamann og eyðileggja líffæri á tilteknum tímum sólarhringsins. Þessi uppgötvun hefur gert það að verkum að læknar hafa orðið að endurskoða hvernig og ekki hvað síst hvenær meðhöndla skuli krabbameinssjúklinga.

HÖFUNDUR: NANNA VIUM

© Ze Liu, PhD, and Amy Lee, PhD

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Náttúran

Moskítóflugur: Hvað elska þær og hvað hata þær?

Heilsa

Vísindamenn uppgötva óvænta orsök útbreiðslu krabbameins

Alheimurinn

Jörðin er að tæmast af málmum: Næst fer leitin fram úti í geimnum 

Náttúran

Geta plöntur fundið fyrir sársauka?

Tækni

Unnt er að breyta koltvísýringi og metangasi í hreinan orkugjafa með nýrri tímamótatækni

Alheimurinn

Hvað er andefni?

Náttúran

Hvernig veit fræ að það eigi að spíra? 

Heilsa

Breytingarnar á líkamsþyngd geta leitt í ljós hættu á heilabilun

Lifandi Saga

Greitt fyrir Pepsi-Cola með sovéskum kafbátum

Náttúran

Kisulóra er villiköttur

Alheimurinn

Mistök geta verið banvæn fyrir geimfara 

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is