Ættum við að öðlast frekari vitneskju um tunglið okkar, kynna okkur betur sögu sólkerfisins eða leita að lífi á öðrum plánetum? Dómnefnd NASA stendur frammi fyrir erfiðum ákvörðunum þegar á að velja næstu ferðir New Frontiers geimáætlunarinnar.
Árið 2023 kynnti NASA lista yfir hugsanlega áfangastaði fyrir næsta verkefni áætlunarinnar. Rannsóknarteymi alls staðar að úr heiminum geta nú lagt fram hugmyndir sínar um fimm mismunandi áfangastaði.
Eitt hugsanlega verkefnið er að rannsaka okkar eigið tungl, annað verkefni er að kanna halastjörnu, en síðustu þrjú verkefnin gætu snúist um ferðir til ytra sólkerfisins, það er tungl Júpíters Íó og gasreikistjörnuna Satúrnus og tungl hennar Enceladus.
Lestu um áfangastaðina fimm hér.
Halastjarnan
NASA vill rannsaka hvort byggingarefni lífvera geti hafa borist með halastjörnum.
Áfangastaður: En ótilgreind halastjarna.
Tilgangur: Geimfarið á að taka sýni af yfirborðinu.
Halastjörnur geta verið frá nokkur hundruð metrum upp í meira en 10 km í þvermál. Þær eru samsettar úr ís, ryki og berghnullungum og því stundum nefndar „skítugir snjóboltar“. Megintilgangurinn er að rannsaka efnið og leita að flóknum, lífrænum sameindum. Greiningar loftsteina sem fundist hafa á jörðu niðri benda til að sumar halastjörnur og loftsteinar búi yfir amínósýrum sem eru meðal byggingarefna lífvera og mögulega sumum þeim bösum sem mynda bæði DNA og RNA. Þessar vísbendingar hafa lyft þeirri hugmynd á flug að lífið hafi ekki myndast hér, heldur sé aðflutt.
Tunglið
Á tunglinu má annað hvort rannsaka stóran gíg eða uppbyggingu hnattarins.
Gígur getur sýnt loftsteinaregn
Áfangastaður: Yfirborð tunglsins eða risagígur.
Tilgangur 1: Geimfarið á að taka sýni úr Aitkengígnum.
Tilgangur 2: Jarðvirknimælingar eiga að greina hnöttinn hið innra.
Fyrir verkefnið New Frontiers 5 hefur NASA tilnefnt tvo rannsóknarmöguleika á tunglinu. Annar möguleikinn er Aitken-gígurinn á suðurpólnum en hann er talinn eftir loftstein sem þar skall niður fyrir 4,2 milljörðum ára. Greiningar gætu gefið vísbendingar um svokallað síðbúið loftsteinaregn, þegar loftsteinum og halastjörnum rigndi niður á innri hnetti sólkerfisins, þar á meðal jörðina. Hinn möguleikinn felst í jarðvirknimælingum sem gætu gefið betri mynd af byggingu hnattarins.
Gasplánetan
Í gufuhvolfi Satúrnusar má finna mikilvægar upplýsingar um þau efni sem á plánetunni er að finna.
Sjálfsmorðsferðir inn að Satúrnusi
Áfangastaður: Gufuhvolf Satúrnusar.
Tilgangur: Smátæki verða send í sjálfsmorðsferðir niður í gegnum gufuhvolf gasrisans.
Satúrnus er nánast einvörðungu úr vetni og helíum en í gufuhvolfinu eru þó fleiri frumefni og það eru m.a. þau sem allmörg smátæki eiga að greina. Á för sinni niður í gegnum gufuhvolfið á að nota svonefnda massarófsmæla til að greina mismunandi ísótóp vetnis, kolefnis og súrefnis. Önnur tæki gefa upplýsingar um hitastig og þrýsting í mismunandi lögum gufuhvolfsins. Tækin verða í fallhlífum og eiga að komast 250 km niður í gufuhvolfið og senda gögn til geimfarsins í klukkutíma áður en þrýstingurinn gerir út af við þau.
Gostunglið
Tungl Júpíters, Io, er sá hnöttur í sólkerfinu þar sem eldvirkni er mest. Nýr leiðangur gæti mögulega kannað þennan hnött nánar.
Eldgos mótuðu hnöttinn.
Áfangastaður: Io, tungl Júpíters.
Tilgangur: Geimfarið á að fara mjög nálægt Io eða mögulega á sporbaug.
Io er þriðja stærsta tungl Júpíters og sá hnöttur í sólkerfinu þar sem eldvirkni er ofsafengnust. Geimfarið á að safna gögnum sem sýna flekahreyfingar og hvernig þær skýrast af aðdráttarafli Júpíters sjálfs og annarra stórra tungla. Geimfarið á til viðbótar að kortleggja yfirborðið og greina hve stór hluti möttulsins er fljótandi. Loks á svo að ganga úr skugga um hvort Io hefur eigið segulsvið og þar með fljótandi járnkjarna.
Vísindamenn um allan heim keppa nú um hylli NASA. Útvaldir fá að skipuleggja einstæðan leiðangur og hanna geimfar sem sent verður út í sólkerfið til að leysa sumar af stærstu ráðgátum þess.
Ístunglið
Enceladus heillar vísindamenn, því þar er bæði vatn og mikilvægustu efnin sem byggja lífverur.
Í leit að lífi undir ísnum
Áfangastaður: Enceladus, ístungl Satúrnusar.
Tilgangur: Geimfarið á fara mjög nálægt Enceladusi eða mögulega á sporbaug.
Undir helfrosnu yfirborðinu á Enceladusi er mikið haf gert úr saltvatni og upp um glufur í íshellunni þeytast ísstrókar mörg hundruð kílómetra út í geiminn. Með því að safna sýnum úr þessum gosstrókum má rannsaka efnainnihald sjávarins. Mælingar sem geimfarið Cassini gerði benda til að þar séu öll frumefni sem lífverum eru nauðsynleg en engin ummerki lífs hafa þó fundist. Megintilgangurinn er að finna slík ummerki – lífrænar sameindir sem gætu sannað tilvist lífvera.
