Heimurinn verður æ oftar fyrir gríðarlegum áhrifum af skógareldum. Hlýnun jarðar skapar stöðugt betri skilyrði fyrir hraða útbreiðslu gróðurelda. Hlýnun jarðar leiðir ekki bara til hærra hitastigs heldur einnig þurrara lofts og ákveðinna þurrkatímabila þar sem gróður skrælnar og breytist í skelfilega gott eldsneyti fyrir gróðurelda.
Mikill svæðisbundinn munur er á upptökum gróðurelda. Og mismunandi landslag og gróður veldur því að eldurinn breiðist út á mismunandi hátt.
Hér eru fimm þeirra svæða sem hafa orðið verst úti og skýringarnar á því hvers vegna náttúran þar er sérstaklega eldfim.
ÁSTRALÍA
Tré springa og breiða út eldinn
Tröllatré eru afar algeng í Suðaustur-Ástralíu. Þykkur, laus börkur þessara tilteknu trjáa er mettaður af sérlega eldfimri jurtaolíu og geta trén beinlínis sprungið þegar eldur kemst í þau.
Þegar slíkar sprengingar verða kastast glóandi börkur hátt í loft upp og getur hann borist hundruð metra með vindinum og valdið íkveikju nýrra svæða. Á árunum 2001 til 2022 fuðruðu um 63.000 km2 skóglendis upp í Ástralíu af völdum skógarelda.
SUÐUR-EVRÓPA
Brennuvargar í Miðjarðarhafslöndunum
Rannsókn sem gerð var árið 2013 leiddi í ljós að rekja mætti ríflega 55% allra gróðurelda til íkveikju að yfirlögðu ráði en með því er átt við að eldsupptökin stafi ekki bara af kæruleysi eða óhappi.
Að meðaltali fuðra upp um 1.900 km2 lands árlega á Spáni, Frakklandi, Ítalíu og Grikklandi en árið 2023 höfðu brunnið um 3.500 km2 þegar komið var fram í ágúst.
Grikkland varð verst úti en þar urðu mestu gróðureldar í sögu Evrópusambandsins þegar 1.700 km2 lands urðu eldi að bráð sem var fjórfalt stærra svæði en í venjulegu árferði.
SUÐVESTURHLUTI BANDARÍKJANNA
Fyrirbyggjandi íhlutun veldur risaeldum
Í Kaliforníu hafa geisað 250.000 gróðureldar á síðustu þremur áratugum. Alls 86% þeirra hafa kviknað af mannavöldum.
Ástandið var sérlega slæmt í Kaliforníu á árunum 2016 til 2021. Jon Keeley við jarðfræðistofnun BNA bendir á þurrka og hita sem orsakavalda en nefnir að sama skapi hættuna sem getur stafað af fyrirbyggjandi starfi sem falið hefur í sér uppsöfnun eldfims efnis sem fært hefur eldinum aukalegt eldsneyti þegar engu að síður hefur kviknað í.
AMASÓNSKÓGURINN
Bændur brenna regnskóginn
Andstætt við flesta aðra gróðurelda á hnettinum verða mjög sjaldan skógareldar í rennblautum regnskóginum á Amasónsvæðinu og þá nánast eingöngu á heitasta tíma árs, þ.e. í ágúst og september.
Þá sjaldan að skógareldar verða á svæðinu kvikna þeir þegar bændur eða landbúnaðarfyrirtæki hyggjast verða sér úti um ný svæði undir ræktun og nautgriparækt.
Sumir vísindamenn eru enn fremur þeirrar skoðunar að loftslagsbreytingar hafi gert það að verkum að skógurinn verður eldfimari af því að þurrktímabilið hefur lengst. Auk þess er skógurinn ruddur með öðrum leiðum og hvort tveggja hefur í för sér að regnskógurinn skreppur saman sem nemur 13.000 km2 árlega.
SUÐAUSTUR-ASÍA
Milljónir fá reykeitrun
Í Suðaustur-Asíu koma aftur og aftur upp skógareldar í sumum löndum. Þau lönd sem verst verða fyrir barðinu á gróðureldum eru Indland, Mýanmar, Pakistan og Indónesía.
Stór hluti gróðurelda verða þegar gróður er brenndur til að ryðja skóg eða undirbúa jarðveg á annan hátt fyrir landbúnað og eldurinn verður taumlaus. Á tilteknum tímabilum verða gróðureldarnir svo víðfeðmir að reykjarhulu sem heimamenn kalla „Suðaustur-Asíu þokuna“, leggur yfir stóran hluta landanna á svæðinu og veldur milljónum óþægindum, m.a. öndunarerfiðleikum og berkjubólgu.
