Alheimurinn

Gæti Miklihvellur hafa orðið oft?

Samkvæmt kenningunni var Miklihvellur upphaf alheimsins. Er þessi atburður, sem skapar rúm og tíma, alveg einstæður, eða gæti þetta hafa gerst oft?

BIRT: 12/01/2024

 

Geimfræðingar sem rannsaka gerð og þróun alheimsins eru ekki sérlega hrifnir af einstæðum atburðum sem ekki eiga sér skýringu. Þannig starfar náttúran ekki.

 

Yfirleitt setja náttúrulögmálin þeim atburðum, sem endurtaka sig, ákveðin takmörk. Þetta gildir t.d. um stjörnur sem myndast nánast alls staðar þar sem rétt skilyrði eru til staðar.

 

Það er nærtækt að yfirfæra þessa hugsun yfir á geimfræðina: Miklihvellur er ekki einstæður atburður heldur einungis ein stór sprenging af mörgum sem hver um sig skapar sinn eigin alheim.

 

Alheimar endurfæðast að eilífu

Annaðhvort eru alheimar komnir af eldri alheimum líkt og brumhnappar eða alheimur okkar endurfæðist aftur og aftur. Þannig hljóða tvær kenningar sem andæfa þeirri viðteknu kenningu að Miklihvellur hafi verið einstætt fyrirbæri.

Kenning 1: Brum alheimsins

Geimfræðingurinn Andrej Linde telur alheima stöðugt geta af sér nýja líkt og tré bera brumhnappa. Samkvæmt kenningunni er alheimur okkar bara ein blaðra af mörgum og nýir alheimr geta sprottið út frá honum, rétt eins og alheimur okkar sé kominn af eldri alheimi í blöðruferli sem standi að eilífu.

Kenning 2: Endurborinn alheimur

 Sumir vísindamenn telja að alheimurinn muni með tímanum draga sig saman og þéttast. Þegar allt efni er samankomið í einn punkt á stærð við eina róteind, er ekki unnt að pressa rúmtímann meira og hann bregst þá við með snöggri útþenslu, nýjum Miklahvelli. Á þann hátt getur alheimurinn farist og endurfæðst líkt og pylsur á streng.

Alheimar endurfæðast að eilífu

Annaðhvort eru alheimar komnir af eldri alheimum líkt og brumhnappar eða alheimur okkar endurfæðist aftur og aftur. Þannig hljóða tvær kenningar sem andæfa þeirri viðteknu kenningu að Miklihvellur hafi verið einstætt fyrirbæri.

Kenning 1: Brum alheimsins

Geimfræðingurinn Andrej Linde telur alheima stöðugt geta af sér nýja líkt og tré bera brumhnappa. Samkvæmt kenningunni er alheimur okkar bara ein blaðra af mörgum og nýir alheimr geta sprottið út frá honum, rétt eins og alheimur okkar sé kominn af eldri alheimi í blöðruferli sem standi að eilífu.

Kenning 2: Endurborinn alheimur

 Sumir vísindamenn telja að alheimurinn muni með tímanum draga sig saman og þéttast. Þegar allt efni er samankomið í einn punkt á stærð við eina róteind, er ekki unnt að pressa rúmtímann meira og hann bregst þá við með snöggri útþenslu, nýjum Miklahvelli. Á þann hátt getur alheimurinn farist og endurfæðst líkt og pylsur á streng.

Vísindamenn: Alheimurinn er bara einn af mörgum

Við venjulegar aðstæður væri slíkri kenningu hafnað sem hreinni ágiskun, enda er engin leið til að sanna tilvist annarra alheima.

 

Á síðari árum hafa vísindamenn þó tekið að þróa kenningu um „fjölheim“, sem sagt eins konar hóp af alheimum.

 

Upphafið er að rekja til 1973 þegar eðlisfræðingurinn Brandon Carter setti fram „mannlögmál“ sitt, sem felur í sér að samhengi sé milli þess sem skoðað er og þess skoðar og um leið þá spurningu hvers vegna náttúrulögmálin séu svo nákvæmlega aðlöguð að líf geti kviknað og þróast.

Rússnesk-bandaríski prófessorinn í fræðilegri eðlisfræði, Andrej Linde hefur sett fram þá kenningu að alheimar fæði stöðugt af sér nýja alheima.

Hannaður fyrir líf

Eftir þetta tóku menn að gera sér ljóst hve ótrúlega nákvæm þessi aðlögun er. Ekki þyrfti að breyta ýmsum föstum í kerfi náttúrulögmálanna nema um örfá prómill til að ekkert líf gæti þrifist.

 

Þetta hefur leitt af sér þá kenningu að alheiminum séu þannig fyrirfram ásköpuð rétt náttúrulögmál og hann þannig kannski gerður fyrir líf, annaðhvort með því að endurnýta eldri alheim eða með því að fjölga sér.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Ritstjórn

Shutterstock,© Claus lunau & Linda A. Cicero/Stanford News & D. VAN RAVENSWAAY/SPL

Náttúran

Hvernig komu skordýr fram á Jörðu?

Náttúran

Býflugur: Sjö hlutir sem þú ættir að vita um mikilvægustu dýr heims 

Náttúran

Býflugur: Sjö hlutir sem þú ættir að vita um mikilvægustu dýr heims 

Lifandi Saga

Brostu! Þetta er falin myndavél

Lifandi Saga

Brostu! Þetta er falin myndavél

Maðurinn

Er hægt að þreytast af fersku lofti?

Lifandi Saga

Hvers vegna lítur dagatal svona út?

Tækni

Óvinsæl flugsæti eru öruggust

NÝJASTA NÝTT

Lifandi Saga

Hve fjölmennir eru rússnesku minnihlutahóparnir í Austur-Evrópu?

Lifandi Saga

Afþreying í gegnum tímann: Allt frá skylmingabardögum til sirkustrúða

Maðurinn

Þannig kemstu í gegnum þrep sorgarinnar

Heilsa

Sorg getur breyst í sjúkdóm

Maðurinn

Þátttakendur umbreyttust í böðla

Heilsa

Eyrnasuð: Þig langar ekki að upplifa það á tónleikum

Náttúran

Hættulegar moskítóflugur í Evrópu

Náttúran

Risasveppur er stærri en 100 fótboltavellir

Alheimurinn

Yfirlitið: NASA nefnir 5 draumamarkmið

Menning

Vit og vitleysa: Þökk sé stjörnuspekinni-nei fræðinni

Lifandi Saga

Hve fjölmennir eru rússnesku minnihlutahóparnir í Austur-Evrópu?

Lifandi Saga

Afþreying í gegnum tímann: Allt frá skylmingabardögum til sirkustrúða

Maðurinn

Þannig kemstu í gegnum þrep sorgarinnar

Heilsa

Sorg getur breyst í sjúkdóm

Maðurinn

Þátttakendur umbreyttust í böðla

Heilsa

Eyrnasuð: Þig langar ekki að upplifa það á tónleikum

Náttúran

Hættulegar moskítóflugur í Evrópu

Náttúran

Risasveppur er stærri en 100 fótboltavellir

Alheimurinn

Yfirlitið: NASA nefnir 5 draumamarkmið

Menning

Vit og vitleysa: Þökk sé stjörnuspekinni-nei fræðinni

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Heilsa

Vísindamenn uppgötva óvænta orsök útbreiðslu krabbameins

Heilsa

Vísindamenn uppgötva óvænta orsök útbreiðslu krabbameins

Náttúran

Moskítóflugur: Hvað elska þær og hvað hata þær?

Náttúran

Moskítóflugur: Hvað elska þær og hvað hata þær?

Maðurinn

Höfuðkúpan getur afhjúpað sjúkdóm

Lifandi Saga

Hreingerning í Þýskalandi:  Rætur nasisma átti að rífa upp með rótum

Náttúran

Geta plöntur fundið fyrir sársauka?

Náttúran

Óvænt uppgötvun á 130 ára gömlum tasmaníuúlfi

Vinsælast

1

Náttúran

Risasveppur er stærri en 100 fótboltavellir

2

Heilsa

Sorg getur breyst í sjúkdóm

3

Heilsa

Eyrnasuð: Þig langar ekki að upplifa það á tónleikum

4

Náttúran

Hættulegar moskítóflugur í Evrópu

5

Maðurinn

Þátttakendur umbreyttust í böðla

6

Náttúran

Hvernig komu skordýr fram á Jörðu?

1

Náttúran

Risasveppur er stærri en 100 fótboltavellir

2

Heilsa

Sorg getur breyst í sjúkdóm

3

Heilsa

Eyrnasuð: Þig langar ekki að upplifa það á tónleikum

4

Náttúran

Hættulegar moskítóflugur í Evrópu

5

Maðurinn

Þátttakendur umbreyttust í böðla

6

Náttúran

Hvernig komu skordýr fram á Jörðu?

Lifandi Saga

Fimm heppnustu manneskjur sögunnar

Maðurinn

Hve mikið gagnamagn rúmast í heilanum?

Náttúran

Sníkill gæðir okkur fegurð

Læknisfræði

Ný tækni lokkar krabbafrumur úr felum

Náttúran

Spendýr og eðlur skiptu um hlutverk

Náttúran

Hvernig brögðuðust risaeðlur?

Lifandi Saga

13 ódauðleg kveðjuorð

Maðurinn

Er hættulegt að halda í sér prumpinu?

Heilsa

Mold undir nöglum barna skiptir máli fyrir ónæmiskerfið

Lifandi Saga

England og Frakkland: Bestu óvinir í þúsund ár

Jörðin

Er Ísland eftirstöðvar af sokknu meginlandi?

Maðurinn

Einkabörn eru með sérstakan heila

Hve fjölmennir eru rússnesku minnihlutahóparnir í Austur-Evrópu?

Allar götur frá því á 16. öld hafa rússneskir minnihlutahópar verið mikilvægt stjórnmálaafl fyrir valdhafana í Moskvu. Minnihlutahópum þessum er enn þann dag í dag beitt til að veikja nágrannaríkin og hafa áhrif innan þeirra.

Lifandi Saga

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.